"Галуу дагасан гайхамшигт аян" хэмээх номноос

Миний гарт 1964 онд хэвлэгдсэн Лагерлөф Селма-гийн зохиол "Галуу дагасан гайхамшигт аян" хэмээх ном байна. Уг номыг бичгийн их хүн Б.Ринчин гуай монголчилжээ. Уг зохиолыг би хүүхэд байхдаа унших гэж боддог байсан боловч тухайн үедээ олж уншиж чадаагүй. Хожим манай хадмын номон дунд байхад нь олж авсан юм. Тэгээд саяхан охиндоо уншиж өгөх гэж зориуд захиж авчруулсан билээ. Харин охин маань арай бага байгаа юм уу эсвэл орчин үеийн хүүхдүүд иймэрхүү үлгэр домгийн зүйл сонирхохоо болисон уу ямар ч байсан миний бодсон шиг тэгэж их шимтэн сонирхсонгүй. Тэгээд гэнэт оршилыг нь блогтоо тавимаар санагдаад өнөөдөр оруулж байгаа минь энэ.

Галуу дагасан гайхамшигт аян

Эрдэм сурахын их зам нээгдсэн Монгол ардынхаа олон багачуулд үзэн сонирхдог хэмээн Шведийн нэрт зохиолч Лагерлөф авгайн алдарт энэ үлгэр туужийг монгол аялгуунаа буулгаж өсвөрийн олон багачуулыг эх хэлэндээ хайртай, эрдэмтэй хүмүүс болтугай гэж ерөөл тавилаа.

Өвгөн орчуулагч нь


ОРШИЛ

Чихэну чимэг болсон аялгуу сайхан монгол хэл
Чин зоригт өвгөд дээдсийн минь өв их эрдэнэ
Сонсох бүр яруу баялгийг гайхан баясаж
Сод их билэгт түмэн юүгээн бишрэн магтмуу

Манай улсын олон түмэн багачуул, ном үзэн сонирхох нь их болж, зохиогч орчуулагч нар олон бага уншигч нарынхаа хүслийг хангахад хүч хүрэхгүй болж байгаа нь нэг бодохунаа баярламаар, нэг бодохунаа гунимаар. Баярлах нь, манай багачуул ном үзэх ийм дуртай болсонд нь магнай тэнийн баярлаж байна. Гуних нь, тэр олон сайхан уншигчдын номын цангааг гаргаж, ядахдаа сар бүр ширээн дээр нь нэг шинэ ном тавьж чадахгүйг бодоход гуним ажээ.
Ероп зүгт Шведийн зохиогч Лагерлөф Селма гэдэг авгай, Швед ардын үлгэр домгоос сэдэвлэж бичсэн олон сайхан зохиолоос орос хэлэнд товчилсхийж орчуулсан нэгэн дэвтэр тэр жил олж аваад, манай монголын олон багачууд үүнийг монголоороо үзвэл юутай сонин сайхан байхсан бол гэж хэдийн бодовч бичих орчуулах зав олдож өгөхгүй он удлаа. Энэ завсар хот хөдөөгийн олон залгамжлагч багачууд надад улаан бүчээ халуун сэтгэлээр зүүж өгсөнд, хэдийгээр миний зав чөлөө үнэхээр муу, нэг насаараа цуглуулан, судалсан зүйлээ өөрийн мэргэжлийн хувьд бичиж амжихсан гэж, амрах цагаа хасаж, ажиллах цагаа сунгаж оролцох боловч, монголынхоо олон багачуулд гэж идэр насандаа Сетон Томпсон, Андерсен, Арабын мянга нэгэн шөнийн үлгэр зэргээс орчуулсан дээрээ, өтлөх насны үес, жаргах нарны цаг, бас нэг үлгэр тууж орчуулж үзэхээс дээ. Хүүхэд, багачуулын урманд нь нэг сонин зохиолоос танилцуулж, сонирхох номын нь тоонд нэгийг ч гэсэн нэмж өгөхөөс дөө гэж бусад юм бичих цагаасаа хасаж, мөн Хөвсгөл, Булган аймгаар энэ хар бар жилийн зун аман аялга, аман зохиол, угсаатны зүйн шинжилгээний ангитай явах зуур, сумын зочид буудалд өглөө орой нь бичиж орчууллаа. Энэ ном Скандинавын хойгийн швед ардын аман зохиолын амтат сэдэвтэй танилцахад сонин тул улс монголын соёлын эзэн болох хувьтай багачуудаас гадна, миний үеийн өвгөд өтгөс ч гэсэн, хүүхдийн ном гэж хойш тавихгүй, барин тавин үзвэл сонин байж магадгүй гэж, өөрөө сонирхсон үзсэний хувьд бодож, үсэн буурал өтгөс ч ач нарынхаа хамт сэтгэл сэргэн баясаж уншаасай гэж товч энэ оршил бичлээ.

Б. Ринчен доктор профессор

Улаанбаатар, 1962 он, хар бар жил